târîh-i devlet-i aliyye-i osmâniyye ne demek?

Tarih-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, tıp ve ilahiyat âlimi Hayrullah Bey tarafından yazılan ve 1854-1864 yılları arasında yayımlanan Osmanlı tarihi kitabıdır.

Toplam 18 ciltten oluşan eserin Osman Bey’den I. Ahmet'e kadar olan dönemi anlatan ilk 15 cildi Hayrullah Bey tarafından kaleme aldı. Tamamının 32 cilt olması düşünülmüştü ancak Hayrullah Bey'in ölümü ile eser yarım kaldı.¹ Eseri tamamlamaya çalışan Divan-i Ahkam-i Adliye müfettişi Ali Şevki Bey, İbrahim devrine kadar gelen 3 cilt daha çıkarabildi. Bu ciltler 1872-1875 arasında yayımlandı.²

Hayrullah Efendi'ye kitabı yazma görevinin ikinci başkanı olduğu Encümen-i Daniş tarafından verildiği düşünülür.³ Aynı dönemde Encümen-i Daniş, Ahmet Cevdet Paşa'ya Osmanlı tarihi üstüne bir kitap yazma görevini vermişti. İki kitap aşağı yukarı aynı tarihlerde yazılıp yayınlandı. Tarih-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’nin özelliği, Osmanlı tarihini dünya tarihinin bir parçası olarak ele alması; her bir cüzde ayrı bir sultanı anlatırken aynı devirde yaşayan diğer İslam ve Hristiyan hükümdarlar hakkında da bilgi vermesidir. Osmanlı tarihi ile dünya tarihi arasında bağlantılar kurarak yapılan çalışmaların ilklerinden olması açısından önemli bir eserdir⁴ Gayri Müslüm milletlerin uygarlıklarına karşı tutucu bir düşmanlıktan uzak bir anlayışla yazılmştır⁵.

Hayrullah Efendi eseri kaleme alırken ağırlıklı olarak Fransızca kaynaklardan yararlanmış; eseri sade ve açık bir üslupla kaleme almıştır.⁶

Ayrıca bakınız

• Tarih-i Cevdet
• Fezleke-i Tarih-i Osmani

Kaynakça

Orijinal kaynak: târîh-i devlet-i aliyye-i osmâniyye. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩

Kategoriler